رضا گوهری و جواب مسئله اقاله و فسخ معامله

سوال: آیا مشتری جایز است معامله ای را که انجام داده است را به هم بزند؟

چند نکته کوتاه درباره احکام خرید و فروش:

✅ در برخی موارد خریدار یا فروشنده یا هر دو مجاز هستند خرید و فروش صورت گرفته را شرعا بر هم بزنند که این موارد شرعا مشخص است مثل اینکه کسی بعد از خرید متوجه شود کالا را به مقدار قابل توجه گران خریده یا بعد از خرید متوجه شود که کالا معیوب بوده است.

✅ اگر یکی از دو طرف معامله – که حقّ فسخ ندارد – تقاضای فسخ نماید، بر دیگری مستحب است درخواست وی را پذیرفته و معامله را فسخ کند؛ فسخ معامله در این مورد که با رضایت طرفین انجام می‌شود، در اصطلاح شرعی «إقاله» نام دارد.

✅ اقاله به مقدار کمتر یا بیشتر از آنچه معامله بر آن واقع شده صحیح نیست؛ پس اگر مثلاً کالایی به یک میلیون تومان فروخته شده باشد، فروشنده نمی­تواند در مقابل درخواست فسخ خریدار بگوید: «۹۰۰ هزار تومان از قیمت (ثمن معامله) را می­دهم و کالا را پس می­گیرم»البته اگر فروشنده می خواهد قیمت کالا را کمتر از قیمت معامله به خریدار بدهد یکی از راهکارهای شرعی در این زمینه این است که فروشنده کالا را به قیمت کمتر خریداری کند.

پی‌نوشت:
مقام معظم رهبری، استفتائات خصوصی، شماره سوال: ۱۲۷۲۱۴۷ تحریر الوسیله القول فی الاقاله م۱؛سیستانی توضیح المسائل جامع ج ۳ م ۳۸۹ و ۳۹۱، رساله مراجع مساله۲۰۵۱، خویی،منهاج ج۳ م۳۰۷